تکریم کودکان ازمنظر قرآ‌ن و روایات اهل‌بیت (ع) به‌‌روش تحلیل مضمون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌پژوه کارشناسی ارشد، رشته مشاوره خانواده، از کشور پاکستان، مجتمع آموزش عالی بنت‌الهدی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.

2 مدیر گروه علمی- ‌‌تربیتی روان‌شناسی، از کشور ایران، مجتمع آموزش عالی بنت‌الهدی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.

چکیده

تربیت فرزند از مسائل مهم و مورد توجه در منابع دین اسلام است که اصول خاص خود را دارد. مهمترین اصل در میان اصول برخاسته از تربیت فرزند، اصل کرامت انسانی است. این اصل باید در فرایند تربیت فرزند به‌‌ویژه دوران کودکی که مهمترین دوره شکل‌‌گیری شخصیت انسان است مورد توجه جدی قرار گیرد. پژوهش حاضر باهدف بررسی موضوع تکریم کودکان در آیات و روایات به‌روش کیفی از نوع تحلیل مضمون انجام شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که اصل تکریم و احترام در منابع اسلامی مشاهده می‌شود. همچنین راهکارهای رفتاری برای تکریم کودکان شناسایی شد که عبارتند از: انتخاب نام مناسب، برخورد مناسب، رعایت مساوات، وفای به عهد، انتظار به‌‌جا، بوسیدن، دادن حق آزادی البته در چارچوب خاص، بازی، راهکارهای گفتاری مانند سلام دادن، خطاب نیک داشتن، نظرخواهی و اجازه از آنها، آثار مثبت تکریم مانند آمرزش گناهان، دوری از گناه و بشارت بهشت به تکریم‌‌کننده و ایجاد اعتماد به نفس در تکریم‌‌شونده و آثار منفی عدم تکریم مانند لجاجت، دروغ‌‌گویی، تکبر و زورگویی و شرارت در کودکان. رعایت این اصل در فرایند تربیت اسلامی کودکان چه‌‌بسا گره‌‌گشای بسیاری از مشکلات شخصیتی آنها و سوق‌‌دهنده کودکان در مسیر صحیح زندگی دنیوی و اخروی است.
 

کلیدواژه‌ها


  1. * قرآ‌ن کریم (1381). مترجم: الهی قمشه‌‌ای، مهدی. قم: دار‌‌‌الثقلین.

    * رضی، محمد‌بن ‌‌حسین‌بن ‌‌موسی (1384). نهج‌‌البلاغه. مترجم: دشتی، محمد. قم: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امیر المؤمنین (ع).

    * الصحیفه السجادیه (1376). قم: دفتر نشر الهادى.

    1. تمیمی آمدی، عبدالواحد (1395). غررالحکم و دررالکلم. مترجم: انصاری، محمدعلی. قم: امام عصر.
    2. جبل عاملی، حمیده (۱۳۹۵). نقش احترام متقابل در رشد و کارایی خانواده. نشریه مطالعات راهبردی زنان‌، شماره۲۴، 59-85.
    3. حرانی، محمد‌بن ‌‌حسن‌بن ‌‌علی (1404). تحف العقول فیما جاء من الحکم و المواعظ من آل الرسول. تصحیح و تحقیق: غفاری، علی اکبر. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
    4. حرعاملی، محمد‌بن ‌‌حسن (۱۳۶۷). وسائل الشیعه. تهران: انتشارات اسلامیه.
    5. حسن‌زاده آملی، حسن (1375). نصوص الحکم بر فصوص الحکم. تهران: رجاء.
    6. دهخدا، علی‌‌اکبر (1377). لغت‌‌نامه دهخدا. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    7. راغب اصفهانی، حسین‌بن ‌‌محمد (1387). المفردات فى غریب‏القرآن. تهران: مؤسسه الصادق الطباعه و النشر.
    8. رفیعی محمدی، علی‌‌محمد (1392). بیست اصل در تربیت: اصول برقراری ارتباط با کودکان و نوجوانان. قم: انتشارات رسول اعظم (ص).
    9. شعیری، محمد‌بن ‌‌محمد (۱۴۰۶). جامع الاخبار. بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
    10. طباطبایی، محمدحسین (۱۳۷۸). سنن النبی (ص). تهران: کتابفروشی اسلامیه.
    11. طبرسی، حسن (۱۳۷۰). مکارم الاخلاق. قم: شریف رضی.
    12. طریحی، فخرالدین (1362). مجمع البحرین. تحقیق: حسینی، سید احمد. تهران: انتشارات مرتضوی.
    13. قمی، محمد‌بن ‌‌علی‌بن ‌‌حسین‌بن ‌‌موسی‌بن ‌‌بابویه (1393). عـیون اخـبار الرضا. مترجم: روغنی قزوینی، محمد صالح. قم: انتشارات مسجد مقدس جمکران.
    14. کلینی، محمد‌بن ‌‌یعقوب (۱۳۷۵). اصول الکافی. قم: اسوه.
    15. کلینی، محمد‌بن ‌‌یعقوب (1407). الکافی. تصحیح: غفاری، علی‌‌اکبر.، و آخوندی، محمد. تهران: دار‌‌‌الکتب الاسلامیه.
    16. مجلسی، محمدباقر (1403). بحارالانوار. مترجم: فیض الاسلام، سید علی‌نقی. بیروت: مؤسسه دار‌‌‌الاحیاءالتراث العربی.
    17. محمدی ری‌شهری، محمد (1393). میزان الحکمه. تهران: انتشارات دار‌‌‌الحدیث.
    18. مطهری، مرتضی (1374). تعلیم و تربیت در اسلام. تهران: انتشارات صدرا.
    19. نساجی‌ زواره‌، اسماعیل (۱۳۸۴). راهبردهاى تکریم شخصیت در سیره معصومین (ع). نشریه پاسدار اسلام‌، شماره2۸۹‌، 35-57.
    20. نوری، حسین‌بن ‌‌محمدتقی (1407). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.